“भाषा साहित्य विकासयात माःगु बजेटया ब्यवस्था दु । थ्व स्थानीय सरकारं स्थानीय आवश्यकतायात न्ह्यावलें पूवंकेगु कुतः यानाच्वनी ।” – न्हुछेकाजी महर्जन

न्हुछेकाजी महर्जन

• जन्म     २०२२ भाद्र २२
• थाय्     येँ तुन्छेगल्लि , १८ वडा , येँ
• शिक्षा    प्रमाणपत्र
• मां       स्व. दशमाया महर्जन
• बा       कुलनारायण महर्जन
• कृति     नेपाल भाषा म्येया सिडि
•               – च्वसां पिज्वगु सः
•               – च्वसां पिज्वगु सः भिंतुना
•               – श्रध्दाञ्जलि (बाखँ सफू )
• स्वापू    ९८५१००२०१९

छिगु नकतिनि न्हूबाखं पुचः ‘श्रद्धाञ्जली’ पिदन, गज्यागु अनुभव दु ?

छुं अज्यागु न्हूगु अनुभव मदु । छगू यथार्थपरक, जिगु जःखःया घटना छकूचायात भतिचा ताःहाकः यानागु खःसा ‘श्रद्धान्जली’ शिर्षकया बाखं धाःसा जिगु वास्तविकता नाप स्वाःगु तर नाता फरक खः । बाखंनय् पासा यानातयागु खःसा वास्तविक जीवनय् मांयात अस्पताल तयागु इलय् बा नाप जुइगु खँल्हाबल्हा स्वाका तयागु खः ।

छिकपिन्सं ब्वनादिल, ययेका दिल । जि सन्तुष्ट दु । थुकिया समालोचना नं छिकपिंपाखें पिदनी धयागु आशा । मेगु लेखनय् जिंगु अभिब्यक्ति अझं सशक्तकथं पिथनेत सकसिगुं सुझावया आशा याना ।

नेपाल भाषा साहित्य लेखनपाखे छिगु च्वसा गवलेंनिसें न्ह्याःगु खः?

जिगु च्वसा करिब स्कुलया जीवन २०३४–३५ सालंनिसें न्ह्याःगु खः । उगु इलंनिसें हे चिनाखँ, बाखं च्वयेगु याना, शायद उपन्यासया छुं हस्तलिखित जिके दनी । उकियात ह्वताः चूलाका पिथनेगु ग्वसाः दु । चिनाखंयात म्ये हीकाः बाखं च्वया तयागुयात छुं छुं भाषा परिवेश भिंकाः वर्तमानय् हिइकाः पिथनागु जक खः ।

न्हापा छिगु म्ये सिडी पिदन, आः बाखं सफू पिदन, छितः यःगु विधा छु खः ?

साहित्यिक पक्ष दक्व यःगु हे विधा खः । अथे धकाः जि सम्पूर्ण मखु । जिं छिनागु पला मिलय् जुइगु छिकपिन्सं मूल्यांङ्कन यानादीगु खः ।

छि छम्ह राजनीतिक व्यक्तित्व नं जुया दिइ, साहित्य लेखनयात गुकथं ई फ्याना दी ?

साहित्यय् पला तयेत राजनीति ख्यः नं छगू श्रोत खः । अन विभिन्न प्रकारया समस्यात वइ । विभिन्न घटनाया सहलह जुइ । व हिसावं बाखं च्वयेत अपुइ वा श्रोत दइ । गन इच्छा अन उपाय धयाथें राजनीति इलं फुसर्द जुलकि साहित्य सिर्जना जुइ । समाजय् ब्वलनाच्वंगु विसंगति, अन्याय, अत्याचार व धनी गरिवया विभेद नं साहित्य लेखनया माध्यम जुइफु । मिखा जक चायेका तयेमा, सोचयात क्रियाशिल यानातल धाःसा छुं ज्यां साहित्य लेखनयात पनी मखु ।

छिगु वडा नेपालभाषा साहित्य विकासया निंतिं आपालं योगदान दुपिं साहित्यकारपिनिगु जन्म व कर्म स्थल नं खः, गुलि त गौरव याना दिया ?

छिं धायदी थें साहित्यिक गौरवया वडा ला खः हे खत । थुके झीगु गौरब मदइ धयागु ला जुइ हे मखु । थ्व खँय् जितः गौरव ताः । थन कविकेशरी चित्तधर व वय्कःया केहेँ मय्जु मोतिलक्ष्मी उपासिका थेंजाःपिं हस्तिया जन्म जूगु खः । थःपिनिगु जीवन पर्यान्त भाषा, जातिया सेवा यानाः अन्तत थःपिनिगु छेँ, बुँ तक्कं थ्व हे ख्यलय् लःल्हाना थकूगु दु । अज्यापिनिगु जीवनी थःपिं गौराविन्त मजुइ धयागु ला न्ह्यसः हे जुइमखु । झीसं नं वय्कपिंपाखें यानावंगु सदाचार सयेका सिइका काये फयेकेमाः । आःया पुस्तायात न्हापाया पुस्तां थःपिनिगु भाषा संस्कृतिया निंतिंयाःगु योगदानया जानकार यायेमाः । थज्यागु ज्याय् झीगु वडा न्ह्यावलें सक्रिय जुया हे च्वनी ।

नेपाल भाषाया कृति अध्ययनया निंतिं झीथाय् सफू कुथि छाय् न्ह्याके मफुगु जुइ ?

झी सकलें हे साहित्य ह्यःमिपिं खः । साहित्य सृजना याइपिं नं झी, साहित्य ब्वनिपिं नं झी, अले झीसं सफू न्याना नं ब्वनेगु याइ । थौंकन्हे ई लाइब्रेरीया चलन नं वयेधुंकूगु दु । सफू कुथिया महत्व थःगु हे थासय् दु । थुकिया आवश्यकतायात वाःचायेकेमाः । सफूत अपुक्क ब्वने फइगु, दइगु लकसया विकास जुइमाः । थुकिं भाषा साहित्यया विकासय् तःधंगु तिवः बिइ । पुस्तकालयया अवधारणायात सकसिनं वाः चायेकाः लागू यायेफत धाःसा झीगु भाषा, साहित्य अझं विकसित जुयावनीगु खँय् सचेत जुइमाः ।

पिदंगु सफू न्याइपिं मदु, ब्वनिपि नं मदु धयागु समस्याया समाधान गुकथं जुइफइ ?

थुकिया नितिं साहित्य प्रति लगाव व झुकावया आवश्यकता जुइ । सफूत न्याना ब्वनेगु खँय् सकसितं जागृत याये फयेकेमा । ब्वनेगु संस्कृतिया विकास जुइमाः । अथे जूसा जक भाषा साहित्यया विकासया पलाः ल्ह्वने फइ । उकिसनं नेपालभाषाया सफूत ब्वनेकुथि व क्याम्पसय् अनिवार्यकथं ब्वंकेगु लकस ब्वलना धाःसा छिं धाःगु समस्या ज्यनावनीगु निश्चित दु ।

नेपालभाषाया सफू साहित्यय् जक मखु, मस्तय्गु निंतिं ज्ञानवद्र्धक सफूत मां भाषं पिदनेमाःगु खँय् गुलित सकरात्मक जुया दी ?

थ्व निश्चित हे सकरात्मक विचाः खः । थुकिया निंतिं मस्तय्त मातृभाषां शिक्षा बिइगु अप्वः फाइदाजनक धयागु खँ विश्वया हे मान्यता दु । अथे हे मस्तय्त आकर्षित याइगु छुं नं विषयवस्तुया सफूत प्रकाशनय् हयेफत धाःसा इमिके सफू ब्वनेगु बानीया विकास जुइ । अन्ततः इमिगु जीवनय् सफू अध्ययनया आवश्यकतां न्ह्यावलें थाय् कयाच्वनी ।

मस्तय्गु निंतिं पाठ्यक्रमया सफूत नं नेपालभाषा पिदनेमाः । अथे हे विविध विषयया सफूत मांभाषं पिथने फत धाःसा मांभाय्या संरक्षण जक मखु, थौंकन्हे मस्तय्सं थःपिनिगु मां भाय् नेवाःभाषं खँल्हाबल्हा यायेगु त्वःता हयाच्वन धयागु समस्याया समाधान नं जुयावनी । मस्तय्त थः नेवाः धकाः शिक्षित यायेगु अति आवश्यक दु । थुकिं हे झीगु म्हसीका न्ह्यावलेंया निंतिं ल्यनाच्वनी ।

छिं स्थानीय सरकारय् जनप्रतिनिधिकथं वडा नायः जुया दी, छिगु लागाय् संस्कृति, भाषा व साहित्यिक गतिविधि च्वन्ह्याकेगु योजना छु दु ?

भाषा साहित्य विकासयात माःगु बजेटया ब्यवस्था दु । थ्व स्थानीय सरकारं स्थानीय आवश्यकतायात न्ह्यावलें पूवंकेगु कुतः यानाच्वनी । आः हे नं थज्यागु ज्याया प्रचार प्रसार, सचेतनामूलक ज्या न्ह्याका च्वनागु दु । इलय् ब्यलय् साहितिक व्यक्तित्व व विषययात कयाः वादविवाद ज्याझ्वः, थी थी धें धें बल्ला कासा हे यानाः व्वतिकाइपिन्त सिरपाया व्यवस्था तकं याना वयाच्वनागु दु । त्वाःया हनेबहःपिनिगु व्यक्तित्व विषययात कयाः ज्याझ्वःत न्ह्याका वयाच्वनागु दु । साहित्यिक गतिविधियात कयाः थुकिया विकासया निंतिं गज्यागु योजना हयेफइ धयागु खँय् पासापिं नाप सहलह यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । उकथं हे भाषा साहित्यया विकासया निंतिं न्ह्यानाच्वंगु खलः पुचःत नापं जाना ज्या यायेगु याना वयाच्वनागु दु ।

थ्व १८ वडा पुलांगु नेवाः वस्तिया लागा खः ।थन आपालं ऐतिहासिक महत्वया धरोहर जीर्ण जुयाच्वंगु दु । उकिया पुनरनिर्माण ज्याय् नं झी न्ह्याःवनाच्वनागु दु । विकास निमार्णया ज्याय् थुगु वडां अग्रणी भूमिका म्हिताच्वंगु दु ।

छिगु मेगु छुं कृति पिदने त्यंगु दु कि ?

छुं दँ न्ह्यः जिगु लेखनय् म्येसिडि पिदंगु खः । आः उकियात हे हाकनं न्हूगु म्ये दुथ्याकाः भिसिडी पिथनेगु बिचाः जुयाच्वंगु दु । आशा याये याकनं हे थ्व ज्या तालाइ ।