संकिपाया सिद्दान्त व “ईन्द्रायणी”

नेपालभाषाया चिसंकिपा ख्यः बुलुहुं तब्या जुया वया च्वंगु दु । खुदँति न्ह्यः मच्छिन्द्र क्लबया ग्वसालय् जुउगु चिसंकिपा कासा थ्व ख्यलय् दकले न्हापांगु कासा खःसा व धुंका अमेरिकाय् च्वना वया च्वंपिं छथ्व नेवाः पासापिं मुना थन पवित्र कसाः, सुरेशकिरण मानन्धर व सुमन श्रेष्ठया ग्वाहालि कया थगुनेनिसें छगु चिसंकिपा कासाया ग्वसाः न्ह्याकल । अमेरिकाय् जनकवि दुर्गालाल फाउण्डेशन नांयागु छगु संस्था दु । उगु हे संस्थाया पासापिं प्रबिण ताम्रकार , अनिल रञ्जित लगायतया पुचः जाना न्ह्याकुगु उगु चिसंकिपा कासायात थुगुसी वया नेपालभाषा टाईम्स चिसंकिपा सिरपा या नां बिल । उगु कासाय् दुथ्यागु झिंखुगु चिसंकिपा मध्ये छगु चिसंकिपाया नां खः “ईन्द्रायणी” ।

बाखं

उलिजक मखसे “ईन्द्रायणी” संकिपा उगु कासाय् लियांलिउ सिरपा त्याकुगु निगु मध्ये छगु नं खः । नेपालभाषाय् पिदंगु साहित्यया लिधंसाय् दयेके माःकथं ग्वसाः ग्वःगु उगु चिसंकिपा कासाया निंतिं थ्व “ईन्द्रायणी” संकिपा लोकबाखंया आधारय् दयेकाःगु धका धयातःगु दुसा वास्तवय् थ्व झीसं न्येनावयागु लुति अजिमाया बाखं खः । लुति अजिमा , कंगः अजिमा व लुंमधि अजिमापिं तःकेँहे खःसा इपिं मध्ये गरीबम्ह लुति अजिमा जुया च्वनि । नखत्याबले लुति अजिमायात वया तःमिपिं तःकेंहेपिन्सं अपमानया याइगुलिं मांम्हेसिनं इमित छन्हून्ह्यः सःताः लुति अजिमायात कन्हे खुन्हुजक सःति । अले न्ह्यथुखुन्हुया ल्यंपुल्यंजक जक नकि । तःकेंहेपिन्संला हेपेयात यात मांम्हेसिनंतकं थुकथं व्यबहार याःगु खना लुति अजिमाया नुगः मछिनि । बाखं कथं लुति अजिमाया छेँय् दयेकुगु फसि तरकारी लुं जुइबले इपिं छक्वलं तःमि जुइसा । मामं नखत्या सःतिबले लुति अजिमां थःम्हं पुना वःगु तिसाः वसःयात नसाः नकीगु क्यना तःगु दुसाः थथे छाय् यानागु न्ह्यसलय् वं थःयात मखु थःगु तिसाःवसःयात माने याःगुलिं नसाः नं उकियात हे नकागु धका लिसः बिइ । अनंलिपा लुति अजिमां थः अलग हे बालाच¥हेबले भ्वय् अर्थात जात्रा न्यायेकिसा वया तःकेंहेपिन्सं न्ह्याब्लेथें पाहाँ च¥हेबले भ्वय् अर्थात जात्रा न्यायेकी ।

चिसंकिपा

थ्वहे बाखंया लिधंसाय् दयेकुगु चिसंकिपा खः “ईन्द्रायणी” । संकिपा वा चिसंकिपा जुइत बाखं स्वताजि कथं न्ह्यायेमा ।

१. उत्थान

२. कारण

३. निवारण

१.उत्थान

चिसंकिपा वा संकिपाया धकीं बाखं यानि की स्कृनप्ले न्ह्याकेबले बाखंया उत्थान उकिया दकले न्हापांगु ब्वः कथं वइ । अर्थात थुकियात फिल्मी भासं धायेगु खःसा छगु फिल्मया स्वंगु स्टेज(थ्री एक्ट) दइसा उकिमध्ये उत्थान धइगु स्टार्टिंङ्ग फेज खः । थुके बाखंनय् खनेदइगु घटना व पात्रया परिचय न्ह्यःने तइ । “ईन्द्रायणी” चिसंकिपाय् बाखंया उत्थान कथं इन्द्रायणीया परिवारया बांलाक नये मखं धका क्यना तःगु दु ।

२. कारण

थ्व कारण धइगु छगु संकिपा वा चिसंकिपाया बाखंयात न्ह्याका यंकेगु लंपु खः । थ्व स्टेजय् पात्र दथुइ द्वन्द न्ह्यब्वइसा पात्रया चरित्र अथे जुउगु कारण न्ह्यब्वइ । थ्व द्वन्द धइगु भौतिक नं जुइफु मानसिक अन्तद्वन्द नं जुइफु । “ईन्द्रायणी” चिसंकिपाय् द्वन्दया रूपय् नखत्याबले वयात तःकेँहेपिन्सं हेपेयाइगु व मांम्हेसिनंतकं व्यवहार पाकिगुयात क्यनातःगु दु । थथे याःगुया कारणया रूपय् ईन्द्रायणीया परिवारया आर्थिक असम्पन्नतायात क्यनातःगु दु । अले इमिसं थःगु गरीव अवस्थां मुक्त जुइत याना च्वंगु कुतः कथं मस्तये अबुम्ह तापलय् वना ज्या या वना च्वंगु दु धका क्यना तःगु दु ।

३. निवारण

निवारणया ब्वः धइगु फिल्मी भासं धायेगु खःसा क्लाईमेक्स खः । थुकियात थ्री एक्टया सिद्दान्त कथं रिसोलुशन नं धायेगु या । थुगु अंशय् थ्यंका फिल्म वा शर्ट फिल्मय् क्यंगु द्वन्दया समाधान वा अन्त्य जुइमा । चिसंकिपाय् क्यनिगु अन्त्य व संकिपाय् अन्त्य भचा पाय्फु । संकिपाया अन्त्यय् फुकं खँ स्पष्टं रूपं निवारण जुइमा धइगु दुसाः चिसंकिपाय् धाःसा अन्त्य स्वकुमिया नुगलयु थिइकथं वा स्वकुमिं थःम्हेसिनं हे अनुमान यायेमा कथं त्वतिगु याइ । चिबाखंया अन्त्य थेंहेतुं तिक्क मिनिगु जुइमा । “ईन्द्रायणी” चिसंकिपाय् नं ईन्द्रायणी नांयाम्ह पात्रं थःगु तिसाः त्वया भ्वय्ब्वय् तइगु लुया नापनापं चिसंकिपायात क्वचायेकी । थ्व छगु प्रतिक वा बिम्ब कथं कायेजिउ की नखत्या इमित वा थः म्ह्याय् छययात मखु इमिगु वैभवयात सःतुगुया ।

थ्व निवारणया ब्वय् तापलय् वना च्वंम्ह मस्तये अबुम्ह लिहां वयेधुंका इपिं नं तःमिजुल धइकथं क्यना तःगु दु ।

दुवाला

“ईन्द्रायणी”चिसंकिपायात दुवाले बले थ्व छगु फिल्म निर्माणया सिद्दान्तय् च्वना दयेकातःगु दु धका धायेमा । पात्र व चरित्रयात नं बांलाक्क हे न्यायेयायेगु कुतः याना तःगु दु । तःमिपिन्सं बांबालागु वसःतिसाः पुना वइगुजक मखसे इमि मस्ततकं स्वयेजिउपिं मस्त ल्यया तयातःगु दुसाः चिमिम्ह पात्र कथं क्यनातःम्ह ईन्द्रायणीया मस्त भचा गँसिपिं मस्त छ्यला तःगु दु । मूपात्र ईन्द्रायणी जुया म्हितुम्ह आराध्यलक्ष्मी खडगीया अभिनय स्वाभाविक जुसा मस्तसें बांलाक्क हे अभिनय याना क्यंगु दु । तःमिपिं तःकेहे जुया म्हितुपिं देबकुमारी खडगी, अनुष्का महर्जन,रोशुमा महर्जन लगायतया कलाकारपिनिगु अभिनय नं बांलाहे जूसाः तापलय् वना च्वंम्ह मस्तय् अबु जुया म्हितुम्ह रूपेन्द्र श्रेष्ठ थक्वाःया केमियो नं भ्वय् ब्वये म्हतुहे चक्कनिगु पाउँ क्वाः थें सवाः जुया बिउगु दु । क्यामेरामाएन व एडिटिंगया भाला क्वबिउम्ह मनोजरत्न शाहीं क्यामेरा मुभमेण्टय् मिखायात झ्यातु मजुइक याउँक न्ह्याका तःगु दुसाः एडिटिंग नं कुंखिने थाय् मदु । निर्देशन व च्वज्याया भाला क्वबिया च्वंम्ह दर्शनबीर शाक्यं कलाकारया ल्यज्यांनिसें कया इपिंपाखें बालाक्क ज्या कया थः छम्ह कुशल निर्देशक जुया क्यंगु दुसाः च्वमिया रूपय् माःमदुगु सिन मतसे माःमाःगुजक सिन च्वया बिउगु दु ।

जर्ज बर्नार्ड शाया छगु घटना

तःमि चिमि दथुया विभेद आः जक मखु न्हापांनिसें दया वया च्वंगुया दसु थ्व चिसंकिपां ल्ह्वंगु बाखंनं क्यं धाःसा नेपाललय् मखु पश्चिमि मुलुकय् नं अज्यागु विभेद दु धइगु खँया दसु कथं नांजाम्ह साहित्यकार जर्ज बर्नार्ड शाया छगु घटनायात थन दसु कथं न्ह्यःब्वय् जिउ । घटना छु धाःसां छक्वः छगु ब्याक्वेटय् तःतःधंगु मनूत सःता तःथाय् जर्ज बर्नार्ड शायात नं सःतातःगु जुया च्वन । उगु ब्याक्वेटय् दुहाँ वनेत ब्वनापौ नं क्यना वने माःगु जुया च्वन । तर जर्ज बर्नार्ड शाँ ब्वनापौ नं ज्वना वने ल्वमंकल । व उलि तःमिम्ह मखुगु जुउगुलिं वसः नं बांलाक्क पुना मवंगु जुया च्वन । अथे जूबले वयात अन सेक्युरिटी गार्डं वयात ब्याक्वेटय् ज्यान वंसां दुतमछ्वल । वं न्ह्याक्वः धालं नं वयात दुत मछ्वसेलिं व लिहाँ वने माल । लिपा मेगु ईलय् जुउगु छगु ब्याक्वेटय् बांलागु वसः पुना वन अले ब्वनापौ नं ज्वना वन । तर वयागु बांलागु वसः खँबले गार्डं वयाके ब्वनापौ नं मस्वसे दुहाँ वनेगु अनुमति बिल । अय्सां व दुहाँ मवं । वं ब्वनापौ झ्यार्रझुर खुना छ्वल अले लिहाँ वया छ्वल ।

मगामचा

चिसंकिपा धाय्वं हाकलंला चिहा जुइमाःगु हे जुल । थ्व नं चिहा । स्कृनप्लेला पायछी कथं हे च्वयातःगु दु । बरु इमिसं ल्हाइगु खँल्हाबल्हा अर्थात डायलग अझं स्याचुइ थाय् दनिथें च्वं । गथेकी बांलाक्क नयेमखंपिं मस्त दथुइ नयेत ल्वाइगु दृश्य नं अझ तँसां जिउथें च्वं । अले इपिं ल्वाइबले “छं म्हिगः तिनि नःगु थौं जिं नयेगु !” धका धाइगु थेंज्यागु नुगलय् थिइगु डायलग भचामाःथें च्वं । डायलग भचा स्याचुसे च्वंगु जुउसा स्वकुमिया नुगलय् याउँक हे थिइगु खः । ईन्द्रायणीया परिवार गरीब धका पुष्टि याइगु घटना वा लुया भचा अभाव दु । मेगु सकतां बांला जु । संकिपा धइगु निर्देशकया अभिव्यक्ति खः । थ्व मामिलाय् निर्देशक दर्शनबीर सफल हे जुउगु दु धका धायेमा ।