येँ देय्या म्हसीकाकथं दयाच्वंगु लानीपुखू (रानीपुखू) ल्ह्वनेगु (पुर्ननिर्माण) ज्या आपालं विवाद व पंगः लिपा अन्ततः पूवनीगु अवस्थाय् थ्यंगु दु । आःया म्हो ई दुने हे थुकिया ल्ह्वने ज्या पूवनी । येँ महानगरपालिकाया सक्रियताय् २०७७ वैशाख महिना दुने ज्या क्वचायेका उलेज्या यायेगु तातुना दुगु खःसां बन्दाबन्दीया कारण ज्या क्वचायेकेत लिबागु खः ।
वि.सं. २०७२या विनाशकारी भूकम्पया प्रभावं लानीपुख ल्ह्वनेमाःगु स्थिति वगुलिं राष्ट्रपति विद्या भण्डारी न्हापां राष्ट्रपति जुयाच्वंगु ई २०७२ साल माघ २ गते लानीपुख पुनर्निर्माणको शिलान्यास यागु खः । उगु इलय् लानीपुखूया पुनर्निर्माण ऐतिहासिक शैली मखसे स्वीमिङ्ग पुल थें प्यखेरं ढलान यानाः पःखाः दयेकेगु ज्या न्ह्याकेवं थुकिया ब्यापक विराेध जुल । दयेके धुंकूगु पःखाः तक्कं स्यंकाः सम्पदा प्रेमीतय्सं आन्दोलन हे यात । पुरातत्व विभाग, येँ महानगरपालिका व सम्पदाप्रेमीतय्गु दथुइ लानीपुखया स्वरूप विवाद ब्वलनेवं सम्पदा प्रेमीतय्सं लानीपुख पुनर्निर्माण ज्याय् पंगः तयाः अन तालं हे ग्वहा हे ब्यूगु खः । लिपा लानीपुखूया पुनर्निर्माण प्रताप मल्लकालिन शैलीइ यायेगु सहमति जुयाः थुकिया पुनर्निर्माण न्ह्यागु खः ।
आः भुखाचं स्यंकूगु धार्मिक, सांस्कृतिक व ऐतिहासिक महत्वया लानीपुखू ल्ह्वनेगु ज्या क्वचाइगु अन्तिम चरणय् थ्यने धुंकूगु दु । बन्दाबन्दी इलय् मद्दीक्क ज्या जुयाः लानीपुखू पुनर्निर्माणया ज्यामध्ये पुखू दयेकेगु ज्या ९७ प्रतिशत क्वचाये धुंकूगु दु । आः पुखूया जमीनय् फि, हाकु चा व अप्पा लायेगु ज्या न्ह्यानाच्वंगु दु । पुखूया जमिनय् न्हापांगु तहलय् फि लायेगु, निगूगु तहलय् हाकु चा १५ इन्चतक्क तयेगु व स्वंगूगु तहलय् प्रताप मल्लया ईया ‘महापा’ लायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । पुखू लागाय् दयेकूगु बोरिङं लः जायेकेगु ज्या न्ह्याकी । पुखू दुने निगू बोरिङ दयेकूगु दु । अथे हे तिंख्यलय् दुगु तुँपाखें नं लःसालेगु नापं आकासं गाइगु लः मुंकाः लानीपुखू क्षेत्रय् ‘रेन वाटर हार्भेस्टिङ’ प्रणाली दयेकूगु दु । वर्षाया इलय् सतकया लः पुखुलिइ मवनीकथं दयेकूगु दु । आः लानीपुखूया लः न्ह्याबले सफा जुयाच्वनी ।
लानीपुखुली मुक्कं तीन कराेड लिटर लः न्ह्यनी । पुखुलिइ पाँच फिट चार इन्च लःया जाः जुइ । पुखुया पुरातात्विक महत्वयात ध्यानय् तया पूर्ण रूपं दयेकेगु ज्या प्रताप मल्लया इलय् थें हे दयेकी । पुखूया अंगः दयेकेत महापा अप्पा छ्यली अले प्रताप मल्लया ई्या नमुनाकथं महापा अप्पायात न्यां बांलु यानाः लायेगु ज्या अन जुयाच्वंगु दु ।
पुखू स्वयां च्वय् निगूतहलय् ज्या जुयाच्वंगु दु । छगू तहलय् अप्पा लायेगु ज्या ९० प्रतिशत क्वचाये धुंकूगु दु । अंगःया ज्या क्वचाये धुंकूगु दु । अथे हे निगूगु तहलय् अप्पा लायेगु ज्या जक ल्यं दनी । निगूगु तहलय् दयेकाच्वंगु च्यापू स्वाहाने छायेपीगु ज्या अन्तिम च®णय् थ्यंगु दु । पुखू दयेकेगु ज्याय् आः तक्क न्हय्गु कराेड ८५ लाख तका खर्च जुइधुंकूगु दु ।
लानी पुखुलिइ दयेका च्वंगु देगः दयेकेगु ज्या ५० प्रतिशत क्वचाये धुंकूगु दु । देगः दयेकेगुली आः तक्क न्हय्गु कराेड तका खर्च जुइधुंकूगु दु । लानी पुखूया दथुइ शिखर शैलीइ बालगोपालेश्वरया देगः दयेका च्वंगु दु । देगः दयेकेगु ज्याय् केपू व चोभाया विशेषज्ञ ज्यामितय्सं ज्या यानाच्वंगु दु ।
वैशाखदुने हे प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीपाखें उद्घाटन याकाः लानीपुखूयात ज्याख्यलय् हयेगु ज्याझ्वःदुगु खःसां बन्दाबन्दीया कारण ज्या क्वचायेकेत लिबागु खः। बन्दाबन्दीइ नं ज्या मद्दीक जुयाच्वंगु व अन जनशक्तिया अभावय् पूर्ण रूपं ज्या जुइमफयाच्वंगु खः ।
वइगु किजापुजांनिसें सकल नागरिकया लागि लानीपुखू व बालगोपालेश्वर देगः चाली । पुजा याये दइ, दाजुकिजा, तःकेँहेँपिन्सं किजापुजा यायेखनी । देगः दयेकेगु ज्याय् ८६ म्ह जनशक्तिं ज्या यानाच्वंगुलि आः १९ म्ह व पुखू दयेकेगुलि छम्ह इन्जिनियर व २५ म्ह ज्यामितय्सं ज्या यानाच्वंगु दु ।
येँ देय्या म्हसीकाकथं दयाच्वंगु लानीपुखूया पुनर्निर्माण ज्या प्रताप मल्लकालिन स्वरूप व शैलीं जुयाच्वंगु लसताया खँ खः । सम्पदा प्रेमीतय्गु कडा प्रतिराेध व लानी पुखूस जूगु तालं ग्वयेगु ज्यां हे थ्व पुनर्निमार्णं मौलिक स्वरूप कायेत ताःलाःगु खः । थ्व सफलताय् सकल येँ निवासी सन्तुष्ट जुयाच्वंगु दु ।
