‘संगीतया क्षेत्र धइगु सुयागुं नकल यानाः वा करपिन्सं यात जिं नं याये धकाः यायेगु ज्या खँ थे ज्यागु क्षेत्र मखु । थ्व पवित्र क्षेत्र खः । ’ सरिता शाही, म्येहालामि

लिबाक्क जक नेवाः ख्यलय् पला न्ह्याकादीम्ह म्येहालामि मय्जु खः सरिता शाही । वि सं २०५६ सालय् वरिष्ठ संगीतकार शिला बहादुर मोक्तानया संगीतय् खस नेपाली भाषाया म्ये ‘बसेकी छु तिमी आउने दिन गनेर’ रिकर्ड यानाः औपचारिक रुपं संगीतया ख्यलय् पलाः न्ह्याकल । खस नेपालीभाषाय् आधुनकि १०० पुं मल्याक म्ये, थ्यंमथ्यं ४० नेपालभाषाय् अले संकिपातय् थःगु सः बिइधुंकुम्ह वय्कलं आः थौं कन्हे नं मदिक्क संगीतया क्षेत्रय् हे थःत पानाच्वना दीगु दु ।

छिगु जन्म गन जुल ? मचा ई गथेयाना न्ह्यात ?
जिगु जन्मस्थान कामपा, कमलपोखरी खः । स्व. पूर्ण बहादुर व मां नानी बेटी शाहीया म्ह्याय्या रूपय् जिगु जन्म जुल । मचा ई सकसिया थें हे म्हिता व आखः ब्वना हे जुल धायेमालिका ।

संगीत क्षेत्रय् गबलेंनिसें सुयागु प्रेरणां पलाः न्ह्याकागु ?
संगीतया क्षेत्रय् गबलय्निसें पलाः न्ह्याका धकाः ला धाये थाकुइ , तर जि आखः ब्वं वनेगु झ्वलय् कमलपोखरीं निसें पद्मकन्या कलेज वनेबलय् थासं थासय् पसलय् रेडियोय् म्ये हाय्का तइगु न्यं न्यं हे थःम्ह नं गुनगुनय् याना वनेगु लुमं । जितः मचानिसें म्ये न्यनेगु यः । अले जिं स्कूलय् व कलेजय् नं थी थी सांगितिक ज्याझ्वलय् ब्वति कयाः पुरस्कार नं कायेगु याना हया । गुकिं याना जितः अझ बांबांलागु म्ये हालेगु प्रेरणा दयावन । अथेहे जिमि मामं नं न्ह्याबलें जिं म्ये हालेबलय् तसकं आनन्द कया न्यनेगु याइगु । अले जितः न्ह्याबलें हौसला बियाच्वनी । शायद जिमि मामं बिउगु हौसला हे जिगु नितिं तःधंगु प्रेरणा संगीत ख्यलय् वयेत ब्वलंगु लकस थें च्वं ।

संगीतया छुं औपचारिक शिक्षा वा तालिम ? अले सु पाखें गुलि ई तक कया ?
वि. सं २०५६ सालय् नेपाल सांस्कृतिक संस्था जमलय् १ वर्ष कया गुरुवर्गपिं चन्द्रराज शर्मा, कमल क्षेत्री, व सुदेश शर्मा पाखें । न्हापां थःके दूगु ज्ञानं जक हालाच्वनाम्ह लिपा थथे संगीत छु खः ? गथे याना हालेमाः धकाः यक्व ज्ञान गुरुवर्गपाखें काये खन । अन लिपा पद्मकन्या कलेजय् नं म्यूजिक विषय हे कया ब्वना । गन जितः वरिष्ठ संगीतगुरुपिं दिपक जंगम, न्हूच्छे मान डंगोल व धनबहादुर गोपालीपाखें अझ संगीतयात ध्वाथुइकेत गुहाली दतसा जिं अझ थःत संगीतय् निपूण जुइगु लँपु लुइके खन । अथे हे डोरेमी संगीत पाठशालाय् नं आपालं गुरुपिं पाखें छु दँ अझ संगीत सयेका कया । अन हे आपालं संगीतया गुरुपिंनाप म्हसिकाया कालविल नं जुल ।

संगीत धात्थें छु खः ? संगीत सयेका बलय्या छुं अनुभव ।
अथे ला संगीतया परिभाषा सकसियां थःगु कथं हे दु अले बिइगु याना नं च्वंगु झीसँ न्यना । तर जिगु मनया खँ कनेगु खःसा गायन वाद्यवादन व नृत्यया संयोजन हे संगीत खः । गुकिं सकल प्राणीयात छगू ब्यागलं पहःया आनन्द बिइ ।
संगीतया शिक्षा काये सिबें न्ह्यः जितः थ्व छगू मनोरंजनया माध्यम जक खःला धइथें ताःगु खः । तर जब संगीतया शैक्षिक ज्ञान कया उबलय् थुल मनोरंजन ला संगीतया छगू ब्वः जक खः । थ्व ला मनूतय्गु जीवन नाप भावनात्मक, मानसिकता व लयनात्मक नाप स्वानाच्वंगु सुख दुखया छगू अनन्त ब्वः धकाः थुल । संगीत छगू तःधंगु महासागर थें ताल । गन न्ह्याक्वः हे दुबिना वंसां उकिया गहिराई गुलि धकाः थुइके मफइगु । जिं स्वये संगीत छगू थज्यागु नशा वा यःगुपनया आभाष खः गुकियात मनूतय्सं चाहे सुख जुइमाः चाहे दुःखया पल जुइमाः म्येयात न्यना च्वंगु दइ । आः तक अज्यापिं छम्ह हे मनू ध्वमदुनी जिं गुम्हस्यां न्ह्याक्वः हे म्ये हाले मससां म्ये गुनगुने यायेगु त्वफिकूगु मदु ।

न्हापांगु म्ये ? सुयागु रचना व संगीतय् अले गन रिकर्डिंग जुल ?
न्हापांग म्ये ूबसेकी छु तिमी आउने दिन गनेरू बोलया म्ये खः । थ्व वि.सं २०५७ सालय् संगीतकार शिला बहादुर मोक्तान व हरि कार्कीया शब्दय् म्युजिक नेपालय् रेकर्ड यानागु खः ।

न्हापांगु म्ये हालाबलय्या पारिश्रमिक गुलि ल्हातय् लात ? गुगु म्येया लागि ?
न्हापांगु म्ये हालाबलय् ८०० तका दां पारिश्रमिक कथं कयागु । म्येया बोल नखाउ झुठो कसम … गुगु म्येया संगीतकार शिला बहादुर मोक्तान खः । वय्कलं हे जितः जिगु न्हापांगु पारिश्रमिक लःल्हात । आः तकं व ई मिखाय् झलझल लुमं ।

इहिपाया जीवनय् संगीतया यात्रायात नापं यंकेगु झ्वलय् थथ्याः क्वथ्याः गथे जुल ?
विं सं २०५९ सालय् जिगु इहिपा जुल संयुक्त परिवारय् । परिवारय् च्वने बलय् थःगु जक इच्छा वा चाहनायात महत्व बिइगु खँ जुइ मखु । छेँया व्यवहारय् नं थःत उलि हे समर्र्पित यायेमाः । गुगु जिं याना । लिपा मचा दसेंलि संगीतया ख्यः नाप भचा तापागु ला खः हे खत तर अथे खःसां जिं ई दइबलय् संगीतया साधना यायेगु मत्वता । जब मचा ६ दँ दत अले जिं हानं थःगु संगीतयात न्ह्यःने यंकेत यायेमाःगु साधाना याना न्ह्यानातुं वना । थ्व ईयात तसकं थथ्याःक्वथ्याः तकं धाये मजिल । थुलि ला शायद इहिपा याना मां जुइपिं न्ह्याम्हसिन याइ जुइ ।

नेपालभाषाया क्षेत्रय् लिपातिनि छित म्हसिकल मनूतय्सं छाय् थें ?
जिगु न्हापांगु सांगितिक यात्रा आधुनिक नेपाली म्ये हाला थुगु संगीतया ख्यलय् पलाः न्ह्याकागु जुल । नेपालभाषाया ख्यलय् थः उलि भ्यले पुनागु मखुत । उकिं थःम्ह नं नेपालभाषा
ख्यःया संगीतकारपिं उलि म्हमसिल । नेपालभाषा ख्यलय् सुयातं थःम्ह म्हमस्यू बलय् वयकःपिन्सं नं जितः म्हमसिगु स्वभाविक हे खत । लिपा थी थी ज्याझ्वलय् वनेगु झ्वलय् संगीतकारपिं म्हमस्यूसां वनेगु याना अन नेपालभाषाया म्ये हालेगु याना । जितः यःगु म्ये स्वयेगु मन जुल रे राजमति, सिलु संकिपाःया म्ये । नेवाःतय्गु दथुइ मवनाम्ह जुयाः जिं नेपालभाषा ख्यःयात म्हसिके मखन । लिपा थथे ज्याझ्वलय् वनाबलय् जिं संगीतकारपिन्त वा मेपिन्त म्हसिके खन । अले जब जिगु न्हापांगु आधुनिक नेपाली गीति संग्रह ूसफलू बजारय् वल , जिगु सःयात यक्वसिनं ययेकल । अले नेपाली संगीत ख्यःया संगीतकारपिन्सं जितः सःता म्ये हायेकेगु यानाहल । थ्व हे झ्वलय् नेपालभाषाया गीतकार व संगीतकारपिं नं म्हसिकेगु ह्वता अप्वया वन । अले वय्कःपिन्सं नं जितः नेपालभाषाया म्ये हालेत सःता हल । मनराजा नकर्मीं संगीत तयादीगु व नातिबज्र बज्राचार्यजुं च्वया दीगु ूसह याये मफुू म्ये हाला । थ्व म्येया लिसें जितः नेपालभाषा ख्यलं म्हसिकेगु याना हल । थुकिया नितिं जितः नेपालभाषा ख्यलय् दुहाँ वयेत गुगु लँपु बियादिल प्रत्यक्ष व अप्रत्यक्ष योगदान बियादिपिं सकसितं आपालं आःपा सुभाय् देछाया च्वना ।

नेपालभाषाया म्ये अप्वः महालाःगु ध्यबा मदया कि थःत अफर मवया ?
न्हापां ला म्ये हाले मन दयां जक नं मगाः । थःत व अवसर चू लायेमाल । थःत थःगु मातृभाषाया म्ये हाले ला यः तर सुं पाखें अवसर मवल । जब सह याये मफु म्ये नेपालभाषाया जिगु न्हापांगु रिकर्ड जुया एफ एम व रेडियोलय् थ्वल । अन लिपा तिनि सरितां नेपालभाषाया नं म्ये हाः धैगु सन्देश वन । व हे छपू म्येया लिधंसाय् थौंया वर्तमान अवस्थाय् जितः आपाः हे नेपालभाषाया म्ये हालेगु अवसर चूलाना च्वंगु दु । जि नेवाः म्ह्याय् मचा । उकिं जितः थःगु भाय् नवायेत व म्ये हालेत गबलें मछिं मजू । तर छता खँ मधासे नं मज्यू व छु धायेबलय् संगीतया साधना यायेगु नं साधकया अमूल्य ई खः । व सितिकं वःगु ई मखु उकिं उकिया नं मू दयेमाः धइगु जिगु धापू खः । खः जिं नेपाली भाषाया म्ये हाले बलय् थें यक्वः पारिश्रमिक मवः तर नं गुलि बिल उकिइ हे सन्तुष्ट जुया म्ये हालेगु यानाच्वनागु दु । तर आः ई व नं मखय् धुंकल थौंकन्हे नेपालभाषाया म्ये हालेबलय् नं बांलक हे पारिश्रमिक काये खंगु दु । मात्र जितः थःगु मातृभाषाया म्ये हालेत अवसर बिइमाल ।

सुं न्हूम्ह प्रतिभायात थ्व संगीतया ख्यलय् वयेत गज्यागु सुझाव बियादी ?
संगीतया क्षेत्र धइगु सुयागुं नकल यानाः वा करपिन्सं यात जिं नं याये धकाः यायेगु ज्या खँ थे ज्यागु क्षेत्र मखु । थ्व पवित्र क्षेत्र खः । द्यःया साधना यायेथें एकचित्त मन तयाः साधना यायेमाः । सः जक बांलाना वा छम्हनिम्हेसिगु वाह वाह शब्दं पलाः न्ह्याकेगु थाय् मखु । थुगु ख्यलय् वयेत धैर्यता, संयमता, लगनशीलता व संघर्षशिलता ला दयेहे माः । नापनापं संगीतया व्यवहारिकया नापं शैक्षिक ज्ञानया नं अति हे आवश्यक जू । खय्फू गुलिसिकें द्यवं हे म्ये हालेगु प्रतिभा बिया हःगु दइ । तर वय्कःपिन्सं नं व प्रतिभायात निखारेयायेत साधना हे याइगु खः । संगीत छगू नशा नं खः तर नशा नं खःगु कथं काये सयेकेमाः मखुसा व हे नशां स्वयम थः तनावनेफु । उकिं थुगु क्षेत्रय् वयेत न्हापां थः मानसिक रूपं थ्व दक्वं फयेत तयार जुया जक वयेत इनाप याये ।

आः तक ग्वःपु म्ये छु छु भाषाया हालादी धुन ?
२०७० सालय् नेपालभाषाया न्हापांगु म्ये मदुम्ह नातिबज्र बज्राचार्यया रचनाय् मनराजा नकःमिया संगीतय् रिकर्ड जुल । व हे म्ये पाखें नेवाः ख्यलय् म्ये हालामिया रूपय् पलाः तयेगु ज्या जुल । अनलिपा थ्यंमथ्यं ४० सिबें अप्वः नेपालभाषाया म्ये हाले धुन । थ्वया दथुइ हे न्हापांगु खुसिइ थःगु हे एल्बम मतिनाया चिखि म्येचाः पिकया । पूर्णकाजी ज्यापूया एकल शब्द व जुगल डंगोलया एकल संगीतय् । सयौं आधुनिक नेपाली म्ये हालेधुन ।

नेपालभाषाय्, नेपाली व बलिउडया म्ये हालामिपिं लुमंके माःसा सु लुमंका दी ?
तारादेवी व अरूणा लामा । वय्कःपिन्सं हालादीगु कालजयी म्ये जिं न्ह्याक्वः हे कुतः याःसां उकथं हाले मफुगु थें ताः अले वय्कःपिन्सं हालातःगु म्ये न्ह्याक्वः हे न्यंसा न्हाय्पं द्वालु मजू । अझ न्यने धइथें जुइगु । नेपालभाषाय् वरिष्ठ म्येहालामि संगीता थापा शाक्यया सः तसकं हे यः । अले बलिउडया खःसा लता मंगेशकर व श्रेया घोसालया सलं थ्वःगु म्ये अति हे यः ।

गज्यागु भावया म्ये हालेबलय् थःम्ह यक्वः न्याय यायेफु थें च्वं ?
अथेला म्ये हालामि कथं थुगु क्षेत्रय् वये धुंकाः सुनां नं म्ये हालाब्यू धाल कि म्येया भाव कथं थःगु सः बिइगु जिगु धर्म व कर्म हे खत । तर क्लासिकल व मेलोडिय्स म्ये हालेबलय् जिं थःत अझ स्वस्फूर्त रूपं न्याये याये फू थें जितः ताः । अले मेगु छता खँ आशा भोंसलें हालातःगु गजल हालेबलय् छगू म्येगु हे संसारय् वना थें थः हे झुमिं वनेगु आभाष जु जितः । गुकिं थःके अझ बांलाक म्ये हालेगु उर्जा प्राप्त जूगु थें जुइगु ।

थौं तक म्ये छिं ल्यया दिया कि छित म्ये हालाब्यू धकाः मालेगु ज्या जुल ?
ग्व छु धायेगु ? आः तक ला गीतकारपिन्सं हे जितः माला वइगु जुयाच्वंगु दु । वय्कःपिन्सं म्ये हालेत धकाः थःगु रचना बिइ । जिं थःत चित्तबुझे जूसा जक हे हालेगु यानाच्वनागु दु । तर जिं हे म्ये थज्यागु माल धकाः धायेगु धाःसा मयानानी ।

छपू म्ये हालेबलय्या पारिश्रमिक गुकथं कायगु यानादिया ?
थःम्ह हे रेकर्डया व्यवस्था याइगु नेपालभाषाया म्ये हालेबलय् जक पारिश्रमिक गीतकारं बिइगु याः । कलेक्सन एल्बमय् पिहाँ वइगु म्येया पारिश्रमिक बिइगु व्यवस्था याःगु मदुनि । उकिसन नेपालभाषाया म्ये हालेबलय् थुलि हे माः धकाः कयाच्वनागु नं मदु । वय्कपिन्सं स्वयाः गुलि बिल व कयाच्वना ।

म्ये हाला छु छु अवार्ड कयादी धुन ।
उबलय्या तसकं लोकंह्वाःगु ब्राइटर तिम्रो सूर मेरो गीत धेँधेँबल्ला कासाय् विजेता जुया वि.सं २०५७ । रेडियो नेपालया ूआधुनिक म्ये धेँधेँबल्ला कासा २०७०ू लियांल्यू लाकेत ता लाका । उगु धेँधेँबल्लाकासाय् आपालं मिसा मिजंपिनि दथुइ नं मिसापाखें जि हे छम्ह जक ताः लात थ्व जिगु नितिं लियांल्यू लाःसां तःधंगु आत्मसन्तुष्टिया खँ जुल । अथेहे इमेज अवार्ड २०७० अले बक्स अफिस म्युजिक अवार्ड २०७४या अवार्ड काये धुनागु दु । अथेहे मेमेगु अवार्डया खँ ल्हायेगु खःसा थी थी सांगितिक ज्याझ्वलय् सम्मानपत्र कयागु दु ।

जीवनय् गबलें हे ल्वमंके मफूगु घटना ?
वि.सं २०५४ साल पौष २७ गते जिमि अजि मदूगु इलय् हे नेपाल प्रज्ञाप्रतिष्ठानया सांस्कृतिक ज्याझ्वलय् म्ये हालागु व दिन जीवनय् गबलें ल्वमंके मफुगु घटना जुया ब्यूगु दु ।